De René Lambrechtsstraat, een straat voor een held

Op Nieuw-Sint-Truiden is er een René Lambrechtsstraat, een gedeelte van de Houtstraat kreeg de naam van deze door de Duitsers doodgeschoten verzetsheld tijdens Wereldoorlog II, een oorlog die aan meer Lambrechtsen het leven heeft gekost.

Als er in het land al een familie zou zijn die het predicaat “heldenfamilie” zou verdienen, dan is dat zeker de familie Lambrechts uit Wijer. Een van die overtuigde “witten” was René Lambrechts, geboren in Stevoort op 23 november 1908 en door de Duitsers neergeschoten op 10 juni 1944. Hij was toen 35 jaar.

René Lambrechts woonde in de oorlogsperiode in Sint-Truiden, in de Houtstraat op Nieuw-Sint-Truiden. Moest hij vandaag geleefd hebben, dan zou hij in de René Lambrechtsstraat gewoond hebben want een, stuk van die Houtstraat kreeg in 1945 zijn naam.

Duitse represaille
Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de oude gevangenis (nu UHasselt) aan de Martelarenlaan in Hasselt door de Duitse bezetter gebruikt. Er werden vooral verzetsmensen en politieke tegenstanders opgesloten. Omdat de Duitsers Tony Lambrechts, de broer van René en leider van de Limburgse Weerstand en zijn drie broers, waaronder René, niet konden te pakken krijgen, arresteerden ze hun vader Theofiel Lambrechts en diens dochter en dus de zus van René, Gusta. De twee werden opgesloten in de oude gevangenis van Hasselt. Op 10 juni 1944 werd een bevrijdingsactie op touw gezet. Gaby Dupain uit Heks, Georges Van Isterdael uit Herk-de-Stad, Charlie D'Hoste uit Nederbrakel, Jean Mélot uit Namen en René en Louis Lambrechts drongen onder leiding van Truienaar René Lambrechts gewapenderhand de gevangenis binnen tijdens de wisseling van de wacht, een moment dat de Duitsers de bewaking enigszins verwaarloosden. De andere broer van René, Tony, kon er niet bij zijn wegens ziekte.

Missie geslaagd maar verzetsstrijders gedood
René slaagde erin zijn vader Theofiel en zijn zuster Gusta te bevrijden en naar buiten te brengen, waar Louis Lambrechts hen opving en in veiligheid bracht. Ondertussen was in de gevangenis alarm geslagen. Duitse soldaten bestormden het gebouw. De verzetsstrijders zaten in de val. Ze werden alle vijf aangehouden en onmiddellijk gefusilleerd. De dode lichamen van de vijf dappere Officieren van het Geheime Leger in Limburg (G.L.L.) werden naast elkaar gelegd. Een Duitse officier stapte naar voor, bracht de militaire groet en riep uit: “Dat zijn helden”! Tegen de gevel van de oude gevangenis hangt een gedenkplaat voor de vijf slachtoffers van de bevrijdingsactie door het Geheim Leger op 10 juni 1944.

Gedenkplaat geplaatst, gestolen en teruggeplaatst
Naar aanleiding van de 100^ste verjaardag van René Lambrechts in 2008 werd ook in Sint-Truiden een gedenkplaat onthuld aan het huis waar René Lambrechts indertijd woonde. Maar onverlaten hebben 10 jaar later, in 2018, deze plaat gestolen. Ter ere van de 75^ste verjaardag van de inval op de gevangenis en de dood van René heeft het buurtcomité van de René Lambrechtsstraat het initiatief genomen om een replica van de gestolen gedenkplaat te laten maken en ze weer aan de woning te bevestigen.

Broer Tony was de leider van het Limburgs verzet
Het G.L.L., onder leiding van de broer van René, Tony Lambrechts, voerde vanaf de voorbereidende fase van de landing in Normandië regelmatig gevaarlijke spionage- en sabotageopdrachten uit. Het G.L.L. kreeg via twee clandestiene zenders zijn opdrachten rechtstreeks vanuit Londen. Als gevolg daarvan trachtte de Gestapo met man en macht de verzetsgroep uit te schakelen. Er werd o.a. op het hoofd van hun bevelhebber, Tony Lambrechts, een prijs gezet van 500.000 fr. Door het voortdurend verplaatsen van zijn hoofdkwartier en van de clandestiene zenders, slaagden Tony en zijn medestanders er toch in uit de handen van de vijand te blijven. Bij de overval op de gevangenis te Hasselt bracht het G.L.L. de vijand grote verliezen toe want niet minder dan 35 Duitse soldaten werden er gedood. De vijand was hevig geschrokken van de moed en de kunde van het G.L.L. en de jacht op hen werd nog verscherpt.

Duitsers overvallen hoofdkwartier in Zelem
In de villa Claes op de Sint-Jansberg in Zelem, waar het hoofdkwartier van het G.L.L. toen was ondergebracht, waren op 28 juni 1944 zestien personen aanwezig met o.a. vader Theofiel Lambrechts en zijn kinderen Tony, pater Louis (Br. Cesidius van de Broeders van Liefde), Edmond en Gusta; alsook de naaste medewerkers van bevelhebber Tony. Toen de Duitsers de villa omsingelden sneuvelde vader Theofiel Lambrechts als eerste. Louis en Edmond werden gevankelijk naar Hasselt gebracht en op 30 juni in Hechtel geëxecuteerd. Broer Theo ontsnapte weer aan de Duitsers. Gusta werd naar het concentratiekamp van Ravensbrück gebracht: zij overleefde de oorlog en dankzij haar schriftelijke getuigenis over de oorlogsjaren hebben we een zeer betrouwbaar en nauwkeurig relaas van de feiten.

Niet doen zoals de Duitsers
In 1946 werd door de gemeente Wijer en de provincie Limburg een monument ter ere van de familie Lambrechts opgericht naast de plaatselijke kerk. Tony Lambrechts, de leider van het Geheim Leger overleeft de oorlog. Hij gaat na de bevrijding op zoek naar zijn zus Gusta in Duitsland maar vindt haar niet. Ze vinden mekaar uiteindelijk terug in hun ouderlijke huis te Wijer. Tony bleef, ongeacht de zware familiale verliezen, heel vergevingsgezind. Hij zou, volgens zijn zoon René Lambrechts junior, gezegd hebben: “Als we nu gaan doen zoals de Duitsers toen deden, dan hebben we de oorlog verloren.” Tony stierf in 1976 in Hasselt.