Van meid tot verzetsstrijdster en kasteeldame

Met Jeanne Dubois kreeg een van de eenvoudigste vrouwen uit Sint-Truiden een straatnaam kort na haar dood, een vrouw die alle belangstelling schuwde maar toen ze 103 werd, werd Jeanne plotseling wereldnieuws. Maar daarvoor kreeg ze geen straat, de Jeanne Duboisstraat in Brustem, cadeau. Die reden vinden we wel in haar ‘verborgen leven’.

 Jeanne Dubois werd geboren in Boekhout (Gingelom) op 1 maart 1916 in volle Eerste Wereldoorlog. Toen ze drie was, verloor ze haar vader. Toen haar moeder hertrouwde, bleef Jeanne bij haar grootouders wonen en maakte haar lagere school af in Jeuk.

“Dienen” bij de rijken
Meteen na de lagere school moest ze al de kost verdienen. Als vijftienjarige ging ‘dienen’, en Jeanne verhuisde van Jeuk naar Velm, naar het kasteel van burgemeester Clement Peten en zijn echtgenote Eugenie Van Halen. Erg goeie herinneringen had ze niet aan dit intermezzo. Ze was er zowat het ‘slaafje’ van madam, de huisbazin, de dochter van markies van Halen, ook volksvertegenwoordiger, net als de “Peut”. Later zou ze terugkeren naar dit kasteel, maar dan als ‘kasteelvrouw’. “Vanop mijn huidige kamer in Triamant zie ik aan de overkant het venster van de kamer waarin ik sliep in die periode. De beelden van toen heb ik al vaak zien voorbijkomen”, vertelde Jeanne aan het Nieuwsblad. “Ik was madame haar persoonlijk dienstmeisje. Ik moest haar bed opmaken en de kamer kuisen. Er was toen ook nog geen bad, geen waterleiding en geen warm water. Ik moest een groot, ovaalvormig bassin laten vollopen met warm water. Ook de pispot leegmaken hoorde bij mijn job, want een toilet op de kamer was er niet. De hele dag door moest ik voor haar opdraven en haar op haar wenken bedienen. Twee jaar lang heb ik dat volgehouden, voor 125 Belgische frank per maand, 25 centimes per uur om dag en nacht klaar te staan. Toen besliste mijn tweede vader dat ik naar een andere job moest uitkijken”, zegde Jeanne in 2018.

Arthur gevonden in Luik
Toen Jeanne 19 was ontmoette ze in Luik Arthur Schalenbourg en ze trouwden. Samen trokken ze naar Antwerpen als meid en knecht bij een oude adellijke familie. Na enkele jaren lieten ze Antwerpen voor wat het was en trokken ze terug naar Sint-Truiden waar ze het snoepwinkeltje van de ouders van Jeanne overnamen.

Verzetshelden
Toen brak de Tweede Wereldoorlog uit. Arthur en Jeanne overleefden twee bombardementen en begonnen aan hun ‘verborgen leven’. Jeanne en Arthur kwamen terecht in het verzet. Ze woonden tegenover het vliegveld. Arthur werd als soldaat gevangengenomen door de Duitsers en hij keerde terug na tien maanden krijgsgevangenschap nabij de Poolse grens in ‘41. Hun buurman Louis Mombers bracht hen bij de inlichtingendienst ‘Janvier’. Arthur was onder zijn schuilnaam bekend als "Captain Kurt".

Vooral in de periode dat de geallieerden massaal raids uitvoerden was er ‘veel werk’. Samen hebben ze een zestigtal neergeschoten piloten gered. Als een vliegtuig neergeschoten werd, ging Arthur meestal de piloten met zijn motor halen en Jeanne begeleidde hen met de tram naar Luik waar ze langs doorgeefplaatsen en geheime vluchtroutes konden ontsnappen via Frankrijk, over de Pyreneeën naar Gibraltar. Ook geheime documenten over het vliegveld vonden via dezelfde weg naar het verzet en de geallieerden. Beide weerstanders werden nooit verklikt en opgepakt, want de straf daarvoor was steevast de executie. Die heldendaden voor het vaderland, dat was het “verborgen leven” van Jeanne en Arthur. Dat is dan ook de reden dat de eenvoudige Jeanne haar naam mocht geven aan een straat, tussen de Tomstraat en de Geelstraat in Brustem, de Jeanne Duboisstraat.

Terug naar Velm en op TV
Na 70 jaar, nadat haar man overleden was in 1999, keerde Jeanne terug naar Velm, naar het kasteel van de ‘Peut’, maar dan als kasteelbewoonster in het vroegere WZC Triamant, waar verschillende generaties samenwonen (of woonden) op één domein. Daar haalde er ze nog het nationale nieuws toen ze als 103-jarige nog leerde zwemmen. “Zwemmen is zweven”, zegde ze toen op de VRT. “Je zweeft wel echt. Dat is zwemmen. Maar het lukt wel en het is ook heel plezant, anders zou ik ook geen tweede keer gekomen zijn.”

Op 21 februari 2020 overleed Jeanne, 21 jaar na haar Arthur. Het paar bleef kinderloos. Een straat is het minste waarmee de stad haar nagedachtenis in leven konden houden. Nu het verhaal deze sterke vrouw nog in de geschiedenis van de stad schrijven.

Reageren? Aanvullingen? Verbeteringen? Positieve feedback? Via contact steeds welkom