Pastoor van Velm en martelaar voor het vaderland

Velm heeft een L. Van Pouckestraat. Waarom de voornaam niet vermeld werd en nog steeds wordt, mag Joost weten, maar de brave man heette Louis, of Ludovicus zoals op zijn geboortebewijs staat. Hij was pastoor in Velm tijdens de Tweede Wereldoorlog en werd door de Duitsers opgepakt. Hij stierf in het concentratiekamp van Esterwegen op 81-jarige leeftijd.

Louis Van Poucke werd geboren in Sinaai ‘Sint-Niklaas) op 2 november 1863 in een landbouwersgezin. Pa Van Poucke heette Gillis en zijn moeder was Virginie Van Kerckhove. Hij werd priester gewijd in Gent (1888). In 1893 werd hij kapelaan in Antwerpen, in 1898 rector aan het klooster van de zusters van Liefde in Velm, in 1902 pastoor in Wimmertingen en in 1909 pastoor in Velm, parochie die hij 34 jaar, tot zijn deportatie, onder zijn hoede had.

Het verzet
Louis Van Poucke werd op 11 januari 1943 door de Duitse bezetters aangehouden en kwam via de gevangenissen van Hasselt en Sint-Gilis en de Dossinkazerne terecht in het KZ Esterwegen (DTS, Nedersaksen). Minder dan één jaar na zijn arrestatie overlijdt de pastoor op 2 januari 1944 ten gevolge van de ontberingen en van uitputting: een longontsteking werd de 81-jarige priester fataal. De reden van zijn arrestatie? Het sluikslachten van een varken en houden van een wapenopslagplaats: hij had namelijk wapens verborgen in het orgel van de kerk. In het midden van de winter stopte er een auto voor de pastorij en werd hij opgepakt door twee Duitse soldaten en een gestapoman. Niemand in de parochie had weet van de verzetspraktijken van de pastoor.

Naast zijn martelaarschap voor het land wordt hij in Velm nog in verband gebracht met de uitbreiding van de parochiezaal en de kerk die onder zijn regie werden verwezenlijkt. Hij moet, met zijn 35 jaar pastoraat, ook de langst zittende pastoor van Velm geweest zijn. Dat hij leefde voor zijn parochie zie je al in de kerk. Het middelste koorglasraam (een Golgothavoorstelling met twee heiligen tegen een veelkleurige achtergrond) toont een inscriptie dat pastoor Van Poucke het glasraam aan de kerk schonk in 1912. Niet alleen de kerk liet hij vergroten en verfraaien, maar hij bouwde ook “een prachtige zaal voor de jeugd”.

Esterwegen
Niet zo heel ver van het Nederlandse Gelderland ligt het Duitse Esterwegen. Het was één van de vroegste concentratiekampen van het naziregime, opgericht in 1933 om zo’n 2.000 politieke gevangenen te “huisvesten”. Esterwegen was toen het tweede grootste kamp van Duitsland, na Dachau. Toen de oorlog uitbrak werd Esterwegen de plek waarheen politieke tegenstanders van het regime gedeporteerd werden alsook de Nacht-und-Nebel gevangenen en tal van verzetsstrijders uit de bezette West-Europese landen. In tegenstelling tot de vele kampen die later ontstonden en vernietigingskampen werden voor de genocide op iedereen die niet paste in de nazirethoriek, was Esterwegen geen kamp waar systematisch gevangenen werden uitgemoord.

Tot 1945  zullen er minstens 1.436 gevangenen omkomen in het kamp zonder diegenen die overleden tijdens de dodenmars naar Collinghorst toen op 10 april 1945 1.100 gevangenen te voet moesten vertrekken voor de oprukkende geallieerde legers. Hoeveel doden deze onnodige mars nog maakte is niet bekend.

In 1947 weer thuis
Louis is niet gestorven door het harde werk in het kamp maar de moeilijke levensomstandigheden, de quasi onbestaande medische verzorging en zijn hoge leeftijd maakten samen dat hij overleed. Hij had nog de kans om een afscheidsbrief voor zijn parochianen mee te geven aan een priester-medegevangene in het kamp. Het identificeren van zijn lichaam ging vlot: het waren de overlevenden van het kamp die met zekerheid het lichaam van de pastoor konden aanwijzen. Hij was trouwens een van de laatste gevangenen die omkwam on Esterwegen.

Zijn lichaam werd eind november 1947 gerepatrieerd naar Velm. Op zondag 30 november konden de Velmenaren van 10.00 uur tot 16.00 uur een laatste hulde brengen aan hun geliefde pastoor. “Op maandag 1  december 1947 was er onder massale belangstelling een plechtige teraardebestelling”, schreef Het Belang van Limburg toen.

Louis kreeg in Velm een straatnaam, de L. Van Pouckestraat en in de Cathédrale Saint-Paul in Luik herinnert een gedenkplaat aan de overleden priester-weerstanders, want toen behoorde Limburg nog tot het bisdom Luik.