Bevlogen schoolmeester, auteur en hoofd van Limburgse onderwijsinspectie

In Gelinden ligt de Meester Robijnsstraat. Het moet zijn dat deze onderwijzer indruk gemaakt heeft op de Truiense deelgemeente want niet erg vaak mag een schoolmeester zijn naam geven aan een straat. Frans Antoon Robijns was echter geen gewone schoolmeester.

Frans Robijns werd geboren in Mielen-boven-Aalst op 10 oktober 1836. Zijn ouders waren Willem Robijns en Maria Bormans. Hij leerde latijn bij pastoor Theunissen van Aalst, trok naar de normaalschool en behaalde in 1854 zijn diploma met de grootste onderscheiding. Zijn eerste onderwijsstappen zette hij in Asse, Brussel, Opwijk en Gors-Opleeuw. In 1857 werd Willems “meester” in Gelinden. Daar trouwde hij in 1863 met Virginie Ghijsens, dochter van een graankoopman van Gelinden. Tot zover het curriculum van een gewone onderwijzer. Dat hij in 1857 in Gelinden arriveerde had veel te maken met de wet Van Brugghen waarbij de Gemeenten de verplichting kregen de kosten van het openbaar onderwijs te dragen. Het schoolgeld voor openbare scholen werd facultatief gesteld, wat weer ongunstig was voor de bijzondere (lees katholieke) scholen, die slechts met het heffen van schoolgeld in stand waren te houden. Het werd begin van de eerste schoolstrijd. Het zou dus best kunnen dat Robijns de eerste schoolmeester van de Gelindense gemeenteschool geweest is.

 

Bijzondere schoolopziener

Maar Frans had meer in zich. In 1873 werd hij “schoolopziener”, kantonnaal inspecteur, van het lager onderwijs in Maaseik en in 1885 zelfs hoofdinspecteur van het lager onderwijs in Limburg, bijzondere schoolopziener heette dat toen. Geen onbelangrijke taak in een jonge natie met een beginnend onderwijs.

Frans Robijns was een groot voorstander van de Socratische methode waarbij de kinderen via gesprekken, vragen en antwoorden tot inzicht en kennis komen, eerder dan via monologen van leerkrachten of kennis uit boeken. Maar zelf was het ook een pedagogisch auteur van talloze werken over het onderwijs:

• Nederlandsche spraakleer met toegepaste oefeningen
• Grondregels der Nederlandsche spraakleer
• Handaltas der Bijbelsche Geschiedenis
• Aardrijkskunde der lagere scholen
• Rekenkunde der lagere scholen
• Leesboek voor volksscholen …

En nog tientallen andere pedagogische werken

 

Strijd tegen alcoholisme

Een van zijn stokpaardjes was het gevaar van het alcoholisme. Hij schreef in 104 pagina’s een “Verzameling van antialcoolische verhalen, gedichten en gezangen” in de overtuiging dat “de alcoholquestie immers een der dringendste vraagstukken is van onzen tijd. Drankmisbruik wordt gemakkelijker voorkomen dan uitgeroeid; en daartoe kan de school eene machtige helpster worden” lezen we in het tijdschrift “Het Belfort” uit 1896 (Gent). Zijn werk tegen het alcoholisme, vooral bij de gewone man, werd zelfs in het onderwijs in het hele land geïmplementeerd en kreeg zelfs Europese erkenning.

 

Sint-Truiden

Maar Frans Robijns was ook actief als auteur van letterkundige werken. Uit zijn pen werd o.a. “Bruno, herinneringen uit den tijd der Luiksche omwenteling van 1789-1791” een historische roman die uitgegeven werd in Antwerpen in 1867. Die speelt zich af in Sint-Truiden. De roman begint zo: “In de Steenstraat te Sint-Truiden, niet verre van de abdij, bestond voordezen eene herberg, genaamd de Witte Roos. Van over eeuwen, waren in Sint-Truiden twee partijen, gekend onder de namen van Soep en Parlement. De abdij deelde alle dagen Soep aan de behoeftigen uit. De Prelaat noodigde ook dikwijls zijne vrienden, die gewoonlijk tot de beste familiën der stad behoorden, ter tafel, of op de soep, gelijk het volk dat hiet . Al deze soepisten , natuurlijk voor de abdij genegen, maakten de partij Soep uit. De ontevredene burgers vormden het Parlement. Dit laatste was vooreerst geene revolutionnaire partij, het werd zulks alleen ten tijde der Luiksche omwenteling van 1789.” 

Op het einde van leven woonde Frans Robijns in Hasselt, maar hij is eerder toevallig overleden in Elsene op 31 juli 1903.

 

Met dank aan het Stadsmus Hasselt voor het ter beschikking stellen van het statieportret van meester Robijns.

 

Wie “Bruno, herinneringen uit den tijd der Luiksche omwenteling van 1789-1791” wil lezen in zijn originele vorm en taal kan even gaan kijken op  https://play.google.com/books/reader?id=FQUs-Eh1UBkC&pg=GBS.PA1&hl=nl