Edmond graaf Huyn van Amstenrade
Commandeur in Bernissem
stichter van de commanderij van Ordingen 

 Achter het kasteel en commanderij van Ordingen vinden we de Amstenradelaan. Maar die kon men evengoed aanleggen in de omgeving van Bernissem, want de naamgever was voor beide commanderijen belangrijk. Edmond graaf Huyn van Amstenrade was namelijk commandeur van Bernissem, werd later zelfs landcommandeur in Alden Biezen en hij kocht het kasteel van Ordingen om er een commanderij van te maken. Een belangrijk man die zelfs mee de geschiedenis van Brustem bepaalde. 

 

Edmond graaf Huyn van Anstenrade werd rond 1567 geboren in Aken en stierf 73 jaar later in Alden Biezen waar hij de laatste 28 jaar landcommandeur was van de balije (de provincie) Alden Biezen. Al heel jong was hij voorbestemd om landcommandeur te worden, in opvolging van zijn neef Heinrich von Reuschenberg. 

 

Contra-reformator 

Hij werd in 1594 opgenomen in de Duitse Orde en nam deel aan de veldtocht tegen de Turken in Kroatië waar hij zich onderscheidde. In 1598 werd hij commandeur in Gruitrode, in 1603 in Bernissem en in 1605 stadhouder van de provincie Biezen. In 1606 werd hij benoemd tot landcommandeur van Alden Biezen, de hoogste post in de Duitse Orde in onze contreien. In die hoedanigheid heeft hij hard gestreden in de beweging van contrareformatie waarmee de katholieke kerk het protestantisme bestreed. Hij steunde de kloosterorden financieel, financierde kerken- en scholenbouw en bevorderde het onderwijs in de catechismus. Maar ook binnenskamers was hij kordaat.  Hij eiste een strikte naleving van de kerk- en orderegels en wou dat er een eind kwam aan commandeurs en ordepriesters die openlijk in concubinaat leefden, in mensentaal er een maitresse op nahielden. 

 

Ordingen 

In 1611 kocht hij het kasteel van Ordingen van Sophia van Bellinckhausen, de weduwe van Herald Huyn van Amtsenrade, die net voor zijn dood besliste het pand te verkopen. Dat ging niet zonder slag of stoot: Arnold moest eerst een verre verwant van de vorige eigenaar gewapenderhand uit het kasteel verdrijven omdat die het recht van voorkoop deed gelden. Toeval of niet, de overleden eigenaar was, zoals zijn naam verraadt, familie van de landcommandeur. Daar stichtte Edmond een nieuwe commanderij en liet de commanderij van Holt bij Kortessem ook naar hier verhuizen. In 1633 nam de Teutoonse Orde haar intrek in Ordingen. 

 

Universiteit 

In 1617 kocht Arnold Huyn van Amstenrade een kloosterpand van de karmelieten in Leuven voor de vestiging van het Duits College, het aan de Leuvense universiteit gelieerd Seminarium Teutonicum. Hij hoopte dit Duits College te ontwikkelen tot een stadscommanderij voor de opleiding van de priesters van de Duitse Orde. Dat laatste heeft hij nooit kunnen realiseren, ook al omdat de Leuvense magistratuur beducht was voor zo’n machtige organisatie binnen de stadmuren. 

 

Bouwer 

Het complex van Alden Biezen heeft veel van zijn uitzicht te danken aan van Amstenrade. Hij bouwde er de voorburcht met poortgebouw, een gasthuis, het buitenhof en een nieuwe kerk. De Onze-Lieve-Vrouw-Geboortekerk, de kapel van de commanderij, werd in 1870 verheven tot de parochiekerk van Rijkhoven. 

 

Brustem 

Brustem was in de tijd van Arnold Huyn van Amstenrade een tweeheerlijkheid: de ene helft van het dorp was Luiks bezit en werd bestuurd door “graven” uit Sint-Truiden en de andere helft van “Keizerlijk”, dus Duits en werd door de heren van Gullik bestuurd. De geschiedenis van Brustem is doorspekt met verhalen over twisten over waar precies de grens lag tussen het Opperste Dorp en het Onderste Dorp. Vandaag weten we nog steeds niet waar die grens ligt.  

Om een einde te maken aan de voortdurende twisten, over of de burchttoren en de windmolen nu Luiks of Keizerlijk waren, tussen de Gulikse halfheer Arnold Huyn van Amstenrade en de Luikse halfheren Willem Schroots en Jean-Jacques de Bruyninx, besloot de prinsbisschop Ferdinand van Beieren de helft van Willem Schroots af te nemen. De Luikse bisschop bood zijn helft aan voor de som van 2.400 gulden aan Arnold Huyn van Amstenrade. Deze weigerde echter en Brustem bleef een tweeheerlijkheid tot aan de dood van Schroots. In 1650 gaf de opvolger van Ferdinand; de nieuwe prinsbisschop Maximiliaan-Hendrik van Beieren zijn deel met de voogdij van Zepperen voor negen jaar in leen aan Jean-François van Lutzerode, commandeur van Ordingen en zo werd Brustem “verenigd”. Maar Arnold graaf Huyn van Amstenrade was toen al dood en begraven onder een marmeren grafsteen in het koor van de kerk die hij zelf liet bouwen in Alden Biezen. 

De Amstenradelaan

Huyn van Amstenrade heeft weinig beelden van zichzelf achtergelaten, zijn wapenschilden des te meer, vooral in de gebouwen die hij kocht of liet oprichten. Een Landcommandeur verdient iets meer dan een “straat”, daarom kreeg hij in Ordingen een “laan”, de Amstenradelaan, in de wijk achter het kasteel. Verder zien we nog een wapensteen in het poortgebouw van Ordingen  en diverse stenen met zijn wapenschild in de landcommanderij Alden Biesen. Die straat is er gekomen nadat in  1964 het kasteel verkocht werd door de laatste baron van Ordingen, Antoine de Pitteurs wegens geldgebrek en familiale ruzies aan een huisarts uit Tongeren. De omringende gronden werden voor het grootste deel verkaveld in een wijk voor de bouw van eengezinswoningen. Meteen plaats genoeg voor veel straten met adellijke namen, alleen maar jammer dat daarvoor één van de mooiste parken in Zuid-Limburg moest verdwijnen.

Aanvullingen, opmerkingen, positieve feedback en verbeteringen zijn HIER steeds welkom.